Transport plonów – jak ograniczyć straty?

Zbiór plonów to moment kulminacyjny całego sezonu pracy rolnika – efekt miesięcy pielęgnacji upraw, inwestycji i nadziei na wysoki zysk. Niestety, nawet najlepszy plon można łatwo naruszyć podczas transportu z pola do magazynu. Ocenia się, że w niektórych gospodarstwach starty w transporcie mogą sięgać nawet 5%, a w skrajnych przypadkach aż 10% całkowitych zbiorów. To nie tylko zmarnowany wysiłek, ale również realna strata finansowa.

Jakie są najczęstsze przyczyny strat w transporcie oraz jak ograniczyć to zjawisko za pomocą odpowiedniego planowania, doboru sprzętu i dopilnowania kwestii organizacyjnych?

Straty w transporcie plonów – dlaczego do nich dochodzi?

Przyczyny strat w transporcie plonów są wielowymiarowe i często wzajemnie się nakładają. Do jednych z najbardziej powszechnych czynników generujących tego rodzaju straty należą przede wszystkim:

• Rozsypywanie się materiału sypkiego podczas przejazdu – przez nieszczelne burty, niewystarczające zabezpieczenie ładunku lub zbyt dynamiczną jazdę.
• Zgniatanie i obtłukiwanie ziaren – szczególnie istotne przy zbiorach warzyw korzeniowych i ziemniaków, ale także w przypadku nieodpowiedniego zsypywania zbóż.
• Przemieszanie z zanieczyszczeniami – ziemia, kurz, rdza czy resztki poprzednich zbiorów obniżają jakość zbóż.
• Nieprawidłowy czas i warunki przewozu – długi transport w wysokiej temperaturze może powodować rozwój mikroorganizmów, wzrost wilgotności i fermentację.

Według danych Instytutu Technologiczno-Przyrodniczego, naturalna norma strat przy transporcie zboża luzem wynosi około 0,3% masy całkowitej, w zależności od odległości, rodzaju drogi i zastosowanego sprzętu. W praktyce jednak nieprawidłowy transport może podnieść te straty nawet do 3-4%, a w skrajnych przypadkach przekroczyć 10%.

Dobór odpowiedniego sprzętu – fundament bezpiecznego transportu

Nie da się mówić o minimalizacji start bez ryzyka wskazania znaczenia odpowiedniego taboru. Dobrze dobrana przyczepa nie tylko zabezpiecza plon przed rozsypywaniem, ale także pozwala na jego szybki i precyzyjny rozładunek, skracając czas całej operacji. Jaką przyczepę rolniczą kupić, by spełniała te oczekiwania? Taką, do której cech należą między innymi:

• Solidna, wzmocniona konstrukcja – odporna na deformacje przy pełnym załadunku.
• Wysoka szczelność burt i zamknięć – szczególnie istotna przy transporcie zbóż i rzepaku.
• Systemy wspomagania rozładunku – jak hydrauliczny kiper, taśma podłogowa czy ślimak przeładunkowy, które redukują ryzyko “rozlewania” się ładunku.
• Dobre zawieszenie i szeroki rozstaw osi – zmniejszają wstrząsy, co jest kluczowe przy transporcie wrażliwych plonów.
• Możliwość przykrycia ładunku – plandeki i systemy rolowane chronią przed deszczem, ptakami i kurzem z drogi.

W przyczepach HAWE znajdziesz rozwiązania, które zostały zaprojektowane specjalnie z myślą o rolnikach oczekujących maksymalnej funkcjonalności i niezawodności – zarówno przy zbiorach zbóż, jak i transportach wielotonowych na dalsze odległości.

Transport w gospodarstwie – jak go zoptymalizować?

Nawet najlepsza przyczepa nie zastąpi dobrej organizacji pracy. To właśnie logistyka w szczycie sezonu często decyduje o tym, czy plon trafi do magazynu w idealnym stanie. Co zatem warto zaplanować z wyprzedzeniem?

• Trasę i kolejność załadunków – najkrótsza droga nie zawsze jest najlepsza. Unikaj dróg o złej nawierzchni i gwałtownych podjazdach.
• Czas pracy ludzi i maszyn – zapewnij, aby przyczepy nie czekały bezczynnie ani na załadunek, ani na rozładunek.
• Synchronizację z maszynami żniwnymi – kombajn nie powinien przerywać pracy z powodu braku pustej przyczepy w pobliżu.
• Dyżury awaryjne i zapasowe jednostki transportowe – aby awaria jednej maszyny nie zatrzymała całej linii.

W gospodarstwach powyżej 100 ha, gdzie pracuje kilka maszyn jednocześnie, warto rozważyć stworzenie oddzielnego zespołu transportowego – kierowcy, którzy nie zajmują się załadunkiem, ale są w ciągłym ruchu między polem a miejscem magazynowania zboża lub innych plonów.

Straty w plonach i techniczne aspekty, które im zapobiegają

Warto wdrożyć kilka konkretnych działań technicznych, które nie wymagają dużych inwestycji, a pozwalają istotnie ograniczyć straty:

• Używanie mat wygłuszających w przyczepach – zapobiega uszkodzeniom mechanicznym przy zsypywaniu plonów.
• Kontrola luzów i zamknięć w przyczepie – nawet mała szczelina może oznaczać straty kilku kilogramów ziarna dziennie.
• Czyszczenie przyczep po każdym cyklu transportowym – zapobiega mieszaniu się różnych rodzajów plonów, co ma szczególne znaczenie przy sprzedaży zbóż kontraktowych.
• Regularna kalibracja wag i systemów załadunkowych – ważenie “na oko” często prowadzi do przeciążeń, które zwiększają ryzyko strat.

W nowoczesnych przyczepach przeładowczych HAWE dostępne są opcje wyposażenia w elektroniczne systemy ważenia, co nie tylko ułatwia kontrolę logistyki, ale także eliminuje wspomniane przeciążenia i związane z nimi straty.

Czas to pieniądz, czyli szybki i skuteczny rozładunek plonów

Kolejnym newralgicznym punktem, w którym łatwo o niepotrzebne straty, jest moment rozładunku. Zbyt szybki zrzut plonów, niekontrolowany przepływ czy zacinająca się tylna klapa mogą prowadzić do:

• Rozsypania ziarna poza kontener,
• Przepełnienia komór przechowalniczych,
• Zanieczyszczenia plonu poprzez kontakt z ziemią lub wilgotnym podłożem.

Rozwiązania zapobiegawcze:

• Hydrauliczne sterowanie klapą rozładunkową – pozwala dostosować tempo wyładunku do możliwości przyjmujących silosów.

• Systemy podłogi przesuwnej – idealne przy delikatnych produktach jak warzywa czy nasiona roślin oleistych.

• Oświetlenie LED wewnątrz skrzyni ładunkowej – ułatwia kontrolę rozładunku w warunkach ograniczonej widoczności.

Transport plonów – coś więcej niż przejazd z punktu A do punktu B

Zboże, które z tak wielkim nakładem sił i środków zostało wyprodukowane na polu, zasługuje na maksymalną ochronę podczas transportu. Straty, które można ograniczyć poprzez odpowiednie planowanie, inwestycję w sprzęt i dobre praktyki, nie są “kosztem wpisanym w działalność” – są realną stratą, której można unikać.

Nowoczesne przyczepy HAWE odpowiadają na potrzeby gospodarstw każdej wielkości – od średnich po wielkoobszarowe – zapewniając bezpieczny, wydajny i ekonomiczny transport plonów.

Źródła:

https://sip.lex.pl/akty-prawne/mp-monitor-polski/normy-ubytkow-naturalnych-zboza-i-innych-nasion-oraz-przetworow-16819459

https://www.prawo.pl/akty/m-p-1983-42-243%2C16820813.html?